Lange (Lang) Antoni (1774–1842), malarz pejzażysta, dekorator teatru we Lwowie. (Dotychczas podawane lata jego życia – 1779–1844 – są niezgodne z nekrologiem, który przynosi dokładną i pełną datę śmierci, stwierdzając, że L. umarł w 68 roku życia). Ur. w r. 1774 w Wiedniu, był synem artysty dramatycznego tamtejszego nadwornego teatru. Studia malarskie przeszedł u miejscowego pejzażysty L. Schönbergera. Zatrudnienie ojca wpłynęło wyraźnie na kierunek jego zainteresowań. W r. 1810 przybył do Lwowa, gdzie osiadł na stałe, zaangażowany na dekoratora w teatrze. W tym charakterze służył wytrwale scenie J. N. Kamińskiego do r. 1840, podnosząc na wysoki poziom dekorację teatralną, czym zyskał uznanie współczesnych. Dał oprawę plastyczną m. in. sztukom: „Wiśliczanki” L. A. Dmuszewskiego, „Marnotrawca” F. Raimunda, „Powitanie” J. N. Kamińskiego.
Obok pracy dla teatru L. malował krajobrazy wielu miejscowości Wołynia, Podola i Małopolski, dotarł także do Wilanowa i Rogalina. Z rysunków tych powstały komplety litografowanych rycin odbite u J. Pillera we Lwowie: Zbiór najpiękniejszych okolic w Galicji (1823) i Zbiór widoków celniejszych ogrodów w Polszcze (1825–7). W r. 1831 bawił wraz z A. Laubem u Pawlikowskich w Medyce. Od r. 1832 był członkiem Towarzystwa Naukowego Ossolineum. Utrzymując kontakty z ziemiaństwem przebywał między r. 1831 a 1840 zapewne i koło Krakowa. W r. 1837 wystawił we Lwowie siedem krajobrazów, w tym dwa z okolic podkrakowskich. Pod koniec życia dotknięty ułomnością nie ruszał się ze Lwowa, malując liczne widoki na podstawie wcześniejszych szkiców i z przypomnienia. L. próbował także sił w konserwatorstwie, poddając restauracji w r. 1835 obraz M. Altomonte: Św. Roch uzdrawiający zapowietrzonego. Zmarł L. 30 XI 1842 r. we Lwowie, pozostawił żonę (wymienioną w wykazie wybitniejszych zmarłych cmentarza Stryjskiego jako Maria Lang, 1784–1859). L. miał kilku uczniów, wśród których wyróżniał się Ludwik Białoskórski, a w malarni teatralnej współpracował z nim ok. r. 1813 Teodor Pawłowski.
Do najczęściej chwalonych pejzaży L-go należały: Widok zamku Oleska i Widok Tyńca (dawniej w Galerii Mielżyńskich w Poznaniu, zaginiony). Wartość krajobrazów podnosili E. Rastawiecki, W. Zawadzki, W. Pol i J. I. Kraszewski, którzy utrzymywali, że L. potrafił oddać atmosferę i piękno Galicji. Wedle innych były one komponowane w duchu niemieckiego akademizmu i w kolorycie słabym i szarym (J. Mycielski, M. Olszewski). Wiele pejzaży L-go znajduje się w rękach prywatnych. Dziesięć było w r. 1944 w Lwowskiej Galerii Obrazów. Muzeum śląskie we Wrocławiu posiada: Widok zamku w Janowcu (1838), Górę Bronisławy i Kopiec Kościuszki (1839), Bielany pod Krakowem (1839), Krajobraz (1841), Biblioteka Ossolineum: Krajobraz romantyczny (1834) oraz gwasze, akwarele i litografie, Muzeum w Toruniu: Pejzaż podgórski (1838), Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie: Pejzaż górski, Muzeum Narodowe w Krakowie: akwarele Odjazd rekrutów ze wsi i Scena z polowania, oraz duży zbiór litografii, Biblioteka Kórnicka: 35 litografii, wreszcie 18 rysunków przechowuje Muzeum Narodowe w Warszawie. Przed wojną w Gabinecie Rycin Uniw. Warsz. znajdowało się 28 gwaszów L-go (zaginione). Klasycystyczno-romantyczne krajobrazy L-go (najczęściej z motywem gór, lasów, historycznych ruin i zabytkowych budowli), uzupełnione sztafażem, cechuje nastrojowość i nierzadko dowolność w odtworzeniu natury.
Rastawiecki, Słownik malarzów; Thieme–Beker, Lexikon d. Künstler; Antoniewicz Bołoz J., Katalog wystawy sztuki polskiej, Lw. 1894; Blumówna H., Motyw rodzajowy w polskim rysunku XIX w., W. 1957; Grońska M., Ochońska M., Zbiory Pawlikowskich, Wr. 1960; Güttler J., Sto lat malarstwa lwowskiego, Lw. 1937; Muzeum Śląskie, Malarstwo Polskie, Katalog zbiorów, Wr. 1967; Suchodolska M., Jakimowicz I., Jaworska J., Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, W. 1961; Zarewicz S., Katalog wystawy starych mistrzów lwowskich, Lw. 1924 (lata ramowe życia: 1774–1842); – Chołodecki-Białynia J., Cmentarz Stryjski we Lwowie, Lw. 1913 s. 80 (Maria Lang – wdowa po malarzu); Kopera, Dzieje malarstwa; Lasocka B., Teatr lwowski w latach 1800–1842, W. 1967; Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, Kr. 1896 s. 152–3; Olszewski M., Rozwój polskiego malarstwa, Kr. 1907 (nazwisko: Lang); Opałek M., Litografia lwowska, Wr. 1958; tenże, Zapomniane palety, Lw. 1932 s. 10, 11; – Prek K. F., Czasy i ludzie, Wr. 1959; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; – „Bibl. Ossol.” T. 2: 1847 s. 221; „Gaz. Lwow.” 1842 nr 111 s. 724, nr 143 s. 936 (nekrolog, mylne imię – Jan); B. Nauk. Ukraińskiej Akademii Nauk w Lw. Arch. Zakł. Narod. im. Ossol. (Akta 1832 poz. 82 – tu nazwisko: Lang); – Güttler J., Spisy obrazów i rzeźb Lwowskiej Galerii Obrazów, Lw. 1944 (mszp.); – Informacje Gabinetu Rycin B. Uniw. Warsz., Muz. Narod. w P. i prof. Zbigniewa Hornunga.
Michał Domański